Zalewo prawa miejskie otrzymało w 1305 roku. Z inicjatywy mieszkańców w latach 1331-1334 wybudowano kanał żeglowny nazwany obecnie Dobrzyckim. Łączy on jeziora Ewingi i Jeziorak. Jest to najstarszy kanał żeglowny w Polsce i stanowi część drogi wodnej Kanału Elbląskiego o długości 183 km.

W latach 1750-1754 Zalewo odwiedzał Immanuel Kant, który zanim został światowej sławy filozofem pracował, jako nauczyciel domowy w pobliskim Jarnołtowie, ucząc pięcioro dzieci Jerzego Fryderyka von Hulsena.

W 1807 roku kwaterował w mieście cesarz Napoleon Bonaparte oraz dywizja gen. Jana Henryka Dąbrowskiego.

W styczniu 1945 roku, w efekcie działań wojennych, zabudowa miejska Zalewa została zniszczona w 70%. Połączenia kolejowe z innymi miastami regionu zlikwidowano, a miasto utraciło prawa miejskie, które udało się odzyskać dopiero w 1987 roku.

Gmina Zalewo to niezwykle atrakcyjne turystycznie tereny Pojezierza Iławskiego. Rozległe lasy zajmują 20% obszaru Gminy Zalewo, a 17 jezior stanowi 14% obszaru. Piękne krajobrazy powodują, że nie brakuje tu atrakcji dla miłośników przyrody oraz turystyki aktywnej m.in. żeglarstwa, kolarstwa oraz wędrówek pieszych.

Na terenie Gminy znajduje się najdłuższe jezioro w Polsce - Jeziorak (27 km) z wyspą Bukowiec, Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego utworzony w 1993 roku i siedziba Zespołu Parków Krajobrazowych Pojezierza Iławskiego i Wzgórz Dylewskich w Jerzwałdzie. Park zajmuje powierzchnię ponad 25.000 ha.

Cenne dziedzictwo kulturowe Gminy Zalewo stanowią:

     - baszta z XV wieku z „Izbą Pamięci” w Zalewie;

     - cmentarz żydowski z I połowy XIX wieku w Zalewie;

     - kaplica pw. Najświętszej Rodziny z początku XX wieku w Zalewie;

     - kościół pw. Jana Apostoła Ewangelisty z I połowy XIV wieku w Zalewie;

     - kościół pw. św. Apostołów Piotra i Pawła z XIV wieku w Dobrzykach;

     - młyn z 1887 roku w Zalewie, obecnie budynek mieszkalny;

     - wieża ciśnień z przełomu XIX i XX wieku w Zalewie;

     - zespoły dworsko-parkowe w Bądkach, Girgajnach, Gubławkach, Jaśkowie, Pozortach.

Przez Gminę Zalewo przebiegają trzy szlaki rowerowe:

     - Pocztyliona z Elbląga do Gorynia o długości 131,2 km;

     - Krainy Kanału Elbląskiego z Elbląga do Iławy o długości 130,0 km;

     - Prusów z Zalewa przez Miłomłyn do Iławy o długości 69,3 km.